Autor de un idioma prohibido

Por Kurtuluş BAŞTİMAR.

Hoy me gustaría compartir la historia de un escritor de un idioma prohibido llamado Mehmed Uzun. Mehmed, era un escritor kurdo y fue la primera persona en Turquía que creó un lenguaje de novela kurda moderna en la historia de Turquía. También era consciente del hecho de que hablar en kurdo no era fácil, y mucho menos escribir en ese idioma.

Mehmed Uzun, tras un golpe de Estado fascista ocurrido en 1980 en Turquía, fue arrestado y permaneció dos años en la prisión de Diyarbakır, donde fue torturado. Tras ser liberado de la prisión, escapó de su país e inició una vida en Estocolmo, Suecia. Los años de exilio en Estocolmo contribuyeron mucho a que Mehmed se desarrollara en términos de su carrera de autor. En Suecia, era libre de escribir en su lengua materna; el Kurdo. Publicó su primera novela llamada ‘Tú’ en 1985, en Stockhom.

Después de su primera novela, Mehmed Uzun escribió muchas novelas y artículos. Sus novelas se han traducido a más de veinte idiomas. Siempre se describió a sí mismo como autor de una lengua prohibida (kurdo). Por supuesto, ha habido quienes contribuyeron al conocimiento de la lengua kurda, pero Mehmed es la primera persona que designó la lengua kurda como lengua de literatura y de novela. Podríamos decir que Mehmed Uzun creó un idioma nuevo a partir de un idioma prohibido. Continuó escribiendo a miles de kilómetros de su país y entre las personas que no entendían su idioma.

Admitió su lengua como su hogar en el exilio, las palabras de su idioma lo abrazaron mientras se encontraba solo en las calles del país donde se encontraba exiliado. Se le prohibió volver a entre las personas para las que escribió, se le prohibió vivir en su propio país durante quince años. Cuando le diagnosticaron cáncer, tuvo la oportunidad de regresar y vivió un año en su país, luego falleció.

Author of a prohibited language

Today, I would like to share a story of a writer of a prohibited language namely Mehmed Uzun. Mehmed, was a Kurdish writer and he was the first person in Turkey who created a language of a Modern Kurdish novel in the history of Turkey. He was also aware the fact that spekaing Kurdish language was not easy , let alone writing in that language.

Mehmed Uzun, following a facist coup in 1980 happened in Turkey, was arrested and stayed two years in Diyarbakır prison where he was tortured. After he was released from the prison, he escaped from his country and began to live in Stockholm, Sweden. The years of exile in Stockholm contributed to Mehmed alot in terms of his author career. In Sweden, he was free to write in his mother language; Kurdish. He published his first novel called ‘‘You’’ in 1985 in Stockhom.

Following his first novel, Mehmed Uzun wrote many novels and articles. His novels has been translated into more than twenty languages. He always described himself as an author of a forbidden language (Kurdish). Of course, there was someone who contributed to Kurdish language but Mehmed is the first person who designated Kurdish language as a language of literature and of a novel. I could say that Mehmed Uzun created a novel language from a prohibited language. He continued to writ thousands of kilometers away from his country and among the people who could not understand his language.

He admitted his language as his home in Exile, the words of his language embraced him while he was alone in the streets of the country where he was on exile. He was prohibited from going back to among the people for whom he wrote, he was banned from living in his own country for fifteen years. When he was diagnosed as cancer, he had a chance to come back and lived one year in his country and then he passed away.

En turco:

Yasaklanmış bir dilin yazarı

Bugün, yasaklı bir dilin yazarının yani Mehmed Uzun’un hikayesini paylaşmak istiyorum sizlerle. Mehmed, Kürt bir yazardı ve Türkiye tarihinde modern bir Kürt roman dilini yaratan ilk kişiydi. Bırakın bu dilde yazmayı, Kürtçe konuşmanın bile kolay olmadığının da farkındaydı.

Mehmed Uzun, 1980 yılında Türkiye’de meydana gelen 1980 faşist darbesinin ardından tutuklandı ve işkence gördüğü Diyarbakır cezaevinde iki yıl kaldı. Hapishaneden çıktıktan sonra ülkesinden ayrılmak zorunda kaldı ve İsveç’in başkenti Stockholm’de yaşamaya başladı. Stockholm’deki sürgün yılları Mehmed’e yazarlık kariyeri açısından çok katkı sağladı diyebilirim. İsveç’te ana dilinde yazmakta özgürdü. ”Sen” adlı ilk romanını 1985’te Stockhom’da yayımladı.

İlk romanının ardından Mehmed Uzun birçok roman ve makale yazdı. Romanları yirmiden fazla dile çevrildi. Kendisini her zaman yasaklı bir dilin (Kürtçe) yazarı olarak tanımladı. Elbette Kürtçeye ondan önce katkıda bulunan insanlar vardı ama Kürtçeyi edebiyat dili ve roman olarak dizayn eden ilk kişi Mehmed’dir. Mehmed Uzun’un yasaklı bir dilden roman dili yarattığını söyleyebilirim. Ülkesinden binlerce kilometre uzakta ve dilini anlayamayan insanlar arasında yazan bir yazardı.

Sürgündeki evi  anadiliydi artık, sürgünde olduğu ülkenin sokaklarında yalnızken dilinin sözcükleri onu kucakladı. Romanlarını yazdığı insanlar arasına geri dönmesi yasaklandı, on beş yıl boyunca kendi ülkesinde yaşamasına izin verilmedi. Kanser teşhisi konduğunda, geri döndü ve ülkesinde bir yıl yaşadıktan  sonra vefat etti.

Kurtuluş BAŞTİMAR.